Marianne

Marianne Peijnenburg

“Nee hoor,” zegt ze lachend, “ik zou nog geen vlieg kwaad kunnen doen.” En als je haar zo eens ziet: tenger, maatje S, grote grijns, pretogen, denk je niet meteen aan moord en doodslag. Maar het werk van Marianne Peijnenburg heeft een hoog gruwelgehalte – als je het wilt zien tenminste. Je kunt het ook gewoon leuk vinden namelijk.

Lachen, zo’n grote marshmallow Barbie aan het spit! Hoe kom je erop?
Ik heb Barbie altijd gezien als een symbool van irreële verwachtingen ten aanzien van het leven en als personificatie van een nogal dubieus vrouwbeeld dat je ook in de echte wereld tegenkomt: beetje mooi zijn, genieten van het luxe leventje… Allemaal hartstikke leuk zolang je maar niet verwacht dat er iemand geïnteresseerd is in wie jij nou eigenlijk bent.

Dus moet ze op de Barbiecue?
Ja, hoor: hop! Aan het spit! Maak zelf wat van je leven! Tegelijkertijd stelt de BBQ heel andere zaken aan de orde. Iemand uit Kroatië die de BBQ zag, moest meteen denken aan moord en marteling.

Ja, daar moeten we het toch even over hebben: in je grote installatie ‘Ceci n’est pas une histoire douce’ ontwikkelt de voorstelling zich van een picknick tot een feest; het feest wordt een orgie en de orgie mondt uit in een bloedbad…
Geweldig toch? Dat werk bestond uit twintig eetbare glas-in-loodramen van drop en winegum en de mensen vonden het prachtig; de kinderen aten die ramen helemaal leeg. Ze keken nauwelijks naar het geweld en zagen alleen een kleurig kunstwerk dat opgegeten mocht worden. Dat maakt het tot wat het is… Voor mij hoeft kunst niet voor eeuwig te zijn, niet onaantastbaar.

Ondertussen hebben we het over een gedeeld en ingelijfd kunstwerk dat in de gemeenschap verder leeft: proef ik hier een katholieke opvoeding?
Ja zeker, ik had een katholieke jeugd; de heilige communie en naar de kerk op zondag. Maar ik geloof niet meer, als ik al ooit geloofd heb. Ik speel soms met de christelijke iconografie, de ongerijmdheid van het geloof fascineert me. Maria is voor mij als een heilige tweelingzus van Barbie, de verwachtingen zijn net zo absurd. Het eerste glas-in-loodraam dat ik maakte, ‘Eat and Pray’, ging daarover maar daarna heb ik andere thema’s en andere beelden gebruikt.

Een reeks performances en installaties draait om een winegum afgietsel van je naakte lichaam.
Ik heb een mal gemaakt van mijn eigen lichaam en die gebruik ik op verschillende manieren. Ik heb mezelf afgegoten in marshmallow en in ijs, ik heb ook drie beelden van winegum gemaakt. Tijdens de performances haal ik mezelf uit de mal en het is telkens alsof ik bij een geboorte assisteer. Heel ingrijpend. Daarna zeul ik met mezelf rond; het is een zware last, het beeld rekt uit, scheurt, plakt aan de vloer.

Dat klinkt nogal dramatisch?
Je kan zeggen dat dit de realiteit is waartoe je je moet verhouden: het leven is niet altijd makkelijk en je moet ook maar net weten wat je met jezelf wil. In de performance heb ik een soort tederheid voor dat hulpeloze winegum schepsel dat niet op haar eigen benen kan staan. Ik ben milder voor mezelf dan voor Barbie.

Je gebruikt die beelden opnieuw in een installatie die veel mensen benauwend vinden.
Je bedoelt ‘Tais-toi et sois belle’?

Ja, je legt de beschadigde en beschimmelde winegum beelden van jezelf in plastic zakken en die sluit je aan op een soort beademing. Dat is toch vreselijk?
Er zijn twee dingen: het een is de schoonheid van dat verval. Ik vind die schimmels echt heel mooi. Het andere is dat die beelden van mijzelf totaal afhankelijk van me geworden zijn: ik beslis nu over hun leven of dood. Verder roept de installatie allerlei nieuwe associaties op. De plastic zakken met de beelden erin worden vol lucht geblazen en daarna weer vacuüm getrokken. Het zegt heel veel over de kunstwereld in het algemeen. Maar het verwijst evengoed naar de mummies van de farao’s of naar mensen die kunstmatig in leven gehouden worden: wanneer trek je de stekker eruit? Wie neemt die beslissing?

Op een gegeven moment neem je de plaats in van die beelden en lig je zelf in een plastic zak…
Misschien was het tijd om mijn alter ego’s los te laten…  Het gaat er toch om dat we onze eigen demonen onder ogen zien.